Arama
Tarihte yolculuk: Osmanlı tarihinden 5 ilk
Asırlar boyunca üç kıtada hakimiyet gösteren Osmanlı Devleti hem döneminin hem de dünya tarihinin en güçlü devletlerinden biri olma özelliğini taşır. Peki, bu görkemli tarihin ilklerine ne kadar hakimsiniz? İnsana ve insan sağlığına son derece önem veren Osmanlı, salgın hastalıklarının imparatorluk topraklarında yayılma ihtimaline karşı nasıl tedbirler aldı? Fatih Sultan Mehmet, Eski Sara'yı neden inşa ettirdi? Ecdadımızın ilk kız öğretmen okulu hangisiydi? İşte Osmanlı tarihinden az bilinen 5 ilk...
Osmanlı Devleti'nde ilk karantina uygulaması Sultan II. Mahmud döneminde, 1831 yılındaki büyük kolera salgını sırasında olmuştur. Rusya'da ortaya çıkan hastalık üzerine İngiltere, Fransa, Nemçe sefâret tercümanları Rusya'dan Osmanlı limanlarına gelecek gemilere karantina tatbik edilmesini istediler.
Bunun üzerine II. Mahmud devlet ricâlinden karantina konusunun müzakere edilerek uygulamaya başlanmasını emretti. Sadâret kaymakamının başkanlığında seraskerin de bulunduğu bir meclis karantina işini görüştü.
Karantina tatbikatında her millet için ayrı ayrı hastahane yapımı gerektiğinden hastahaneleri olmayan Yahudilere ve Karaimler'e Hasköy'de kendi hastahanelerini yapma izni verildi.
Henüz karantina binaları inşa edilmemiş olduğundan karantina icrası için Tersâne-i Âmire'den bir gemi alınıp Galata'da Kurşunlumahzen önünde personeli belirlenerek hizmete başlandı. İstanbul'a dışarıdan gelip giden gemi yolcularına verilen mürûr tezkirelerine geldikleri yerdeki sağlık durumunun yazılması da usul haline getirildi.
Karantina uygulaması hakkında Osmanlı Devleti'nde uzman kimse bulunmadığından Avusturya'dan uzmanlar istendi. İmzalanan kontrat ile Osmanlı Devleti'nde karantina nizamını yürütmek üzere bu konuda herkesten çok bilgisi olan Zemun Karantinahânesi başdirektörü Doktor Minas ile tercümanı ve yardımcısı İstanbul'a geldi.
Doktor Minas, karantina nizamnâmesinin esasını teşkil eden bir lâyiha hazırlayarak İstanbul'da sokakların, pazar yerlerinin temizliği, mezbaha ve çömlekçi dükkânı gibi çeşitli imalâthanelerle mezarlıkların şehir dışına çıkarılması gibi faaliyetlere başladı.
Kâtip Çelebi, 1017 Zilkadesinde (Şubat 1609) İstanbul'da doğdu. Hayatına ait orijinal bilgileri bizzat kaleme aldığı otobiyografilerinde ve yeri geldikçe öteki eserlerine serpiştirdiği kısa notlarda bulmak mümkün. Beş yaşında iken babasının özel olarak tuttuğu İsa Halîfe el-Kırımî'den ilk dini bilgileri aldı ve Kur'an'ı kısmen ezberledi. Daha sonra İlyas Hoca'dan dil bilgisi, Böğrü Ahmed Çelebi adlı hattattan yazı dersleri aldı.
On yıl kadar geceli gündüzlü ilimle uğraşan Kâtip Çelebi bazen kendini tamamen bir kitaba verir, her şeyi unutur, odasında güneşin doğmasına kadar mum yanar ve bundan hiç yorgunluk duymazdı. Ayrıca bazı talebelere ders veren Kâtip Çelebi 1645 Girit seferi münasebetiyle harita yapımıyla da ilgilendi. Bu sıralarda mukabele baş halifesiyle kadro meselesi yüzünden tartışınca memuriyetten ayrıldı.
Diğer öğrenciler yanında kendi oğluna da çeşitli konularda ders veren Kâtip Çelebi, hastalığı sırasında tedavi yollarını öğrenmek amacıyla bir yandan tıp kitaplarını okurken bir yandan da manevi çareler aramak için esma ve havas kitaplarını inceledi. Zira temiz bir gönülle edilen duaların şifalı tesirlerinden emindi.