Arama
Tophane Çeşmesi hakkında 7 bilinmeyen detay
Sultan I. Mahmut tarafından yaptırılan İstanbul'un üçüncü büyük çeşmesinin belki her gün önünden geçiyorsunuz fakat tarihine dair hangi detayları biliyorsunuz? Sizler için padişah yadigarı, saçaklarına kadar her ayrıntısı ile eşsiz bir anıt gibi dikilen çeşmeye ait 7 bilinmeyen detayı derledik.
İstanbul'un üçüncü büyük meydan çeşmesi olan Tophane çeşmesi, tarihi surların dışında kalan çeşmelerin en güzellerinden biridir. Güneyden Kılıç Ali Paşa, kuzeyden Nusretiye camileriyle, batıdan Tophane atölyeleri ve doğudan rıhtım ile çevrili olan Tophane Meydanı'nda, 1732 yılında 1. Mahmut tarafından yaptırılan çeşme, "1. Mahmut Han Çeşmesi" olarak da bilinir.
Türk rokokosu tarzında inşa edilen çeşmenin mimarı, Mehmet Ağa'dır. Şehrin en yüksek duvarlı çeşmesinin dört yanı da mimari olarak aynıdır. Çeşmenin tarih kitabesi, şair Nafihi'ye aittir. Kitabe, Yahya Fahreddin (ö.1756 ) tarafından celî sülüsle yazılmıştır, üstte de Sultan I. Mahmud'un tuğrası mevcuttur. Tophane Çeşmesi bir geçiş dönemi eseridir. Öyle ki; 1700'lerin başında meydanlara geniş saçaklı anıtsal çeşmeler yaptırılmış, klasik üsluptan Batı üslubuna ince bir geçiş yaşanmıştır.
Bitki motifleri ile bezenmiş olan çeşmenin taş süslemelerinde saksı içindeki meyve ağaçları, vazoda çiçek görüntüleri vardır. Motifler sanki bir inci dizi gibi sıralanmışlardır ve bunlar birbirlerinden farklı kompozisyonlarda birer natürmorttur.
Çeşme Gümrük Emini Ahmed Ağa'ya 76.000 kuruş 84 akçeye yaptırılan Tophane Çeşmesi'nin 1700'lü yıllarda geniş saçaklı, kubbe örtülü, 8 musluklu bir çeşme olduğu eski İstanbul gravürlerinde açıkça görülür. Mimar Mehmet Ağa'nın eseri olan çeşme, zamanla kıyının doldurulmasıyla denizden uzakta kalmıştır. Kıyının doldurulmasıyla denizden içeride kalan çeşme, eskiden Tophane İskelesi'nin bulunduğu meydanda yer almaktaymış.
Tophane çeşmesi tarihi süreç içerisinde çeşitli tadilatlar ve onarımlar görmüştür. Bunların sayısı ise üçtür. İlki 1837 yılında gerçekleşmiş; çeşmenin üst örtüsü tamamen değişmiş, teras çatı yapılmıştır. Çeşme, 1956-1957 yıllarında ise, kentsel dönüşüm müdahaleleri kapsamında, İstanbul Sular İdaresince restore edilmiştir.