Arama
Anadolu mutfağından 10 ekmek çeşidi
Kültürlerin ve toplumların gelişimiyle günümüzdeki son halini alan ekmeğin serüveni, 2,5 milyon yıl öncesine kadar gidiyor. İnsanoğlunun bilinen en eski, en temel ve önemli gıda maddelerinden buğday, zahmetli bir yolculuğun ardından tarladan sofraya ekmek olarak geliyor. Çeşitli kültürlerle harmanlaşarak tarihte lezzetli bir serüven elde eden ekmeğin her çeşidini deneyimlemek mümkün. Sizler için Anadolu mutfağından 10 ekmek türünü derledik.
Golit, Şebinkarahisar, Çamoluk, Alucra ilçelerinde uzun süre tüketmek amacıyla çuval işi yapılarak serin ve kuru yerlerde saklanır. Yerken suyla ıslatılarak yenilebilir. Giresun'da taş fırınlarda pişirilip dört gün bekledikten sonra iki seneye kadar tüketilebilen kuru ekmek golit, asırlardır yöre halkının vazgeçilmediği lezzetlerden. Hazırlanan hamuru kesen kişi, yerde oturanın sofrasına seri bir şekilde atıyor. Hamur, yapışmaması için unlanıp yuvarlayarak örtüye konuluyor. Özel bir tahta kaşıkla örtüye dizilen hamurlar kısa süre bekledikten sonra yuvarlanarak simit şekline getiriliyor ve fırına atılıyor. Golit piştikten sonra kurutularak hazır hale geliyor. Golit kurutulmasının ardından ıslatılarak tüketiliyor.
Osmanlı döneminde Ramazan aylarında iftarlarını geç açma pahasına bile olsa, özel pide yaptırmak isteyenlerin fırın önünde beklediklerini biliyor muydunuz? Manevi hayatımızın lezzet sembollerinden biri de Ramazan'ın simgesi olan pidedir. Ramazan aylarının değişmez ve en önemli konuğu pide, mayalı hamurdan yapılır. Genelde yuvarlak tiplidir. Pide hamurunun, ekmek hamuruna oranla daha cıvık olması gerekir. Genelde pideler fırına verilmeden önce, kuru çıkmasın diye üzerine fırıncıların şifa adı verdikleri bir sıvı sürülür. Eğer pideye yumurta sürülüyorsa şifa sürülmemesi gerekir.
Ancak bu ekmeğin yapımı çok da kolay değildir. Cıvık, kıvamlı bir hamurun işlenmesi ve şekillenmesi pek de kolay değildir. Hamurunun çok cıvık olması nedeni ile tezgâha yapışmasını engellemek için pide altına kepek kullanılır. Bu kepek de pideye ayrı bir lezzet katar. Şekillenerek raflarda bez üzerine dizilen pide hamurunun mayalanması beklenir. Mayası gelen pidenin üstü, eskiden sade yumurta sarısı ile fırçalanır ve üzerine susam ya da çörekotu serpilirdi.
Pidenin iyi ve güzel pişmesi için fırının kapağının açık olması daha lezzetli sonuç verir. Bazı yörelerimizde fazla kabarmasını önlemek için ortasına delik açılır. Pidenin Anadolu'nun bazı yörelerinde adı "Tırnaklı"dır. Bunun nedeni fırın ustaları pideyi yaparken hamuru parmak uçlarıyla tırnaklayıp, şekil verirler.
Ebeleme: Mayalı hamurun yufka gibi açılarak, sac üzerinde pişirilmesinden elde edilir. Piştikten sonra altı ve üstü yağlanır.
Gömeç: Konya'nın Cihanbeyli ilçesinde sofraların vazgeçilmez yiyeceği olan gömeç yufkadan sonra en çok tüketilen ürün olma özelliğine sahip. Mayalanan hamur istenilen büyüklükte bezelere ayrılır. Bezeler, fırın içinde ayaklı sac üzerinde pişirilir.
Gübaye: Buğday, mısır ve arpa unlarından hazırlanan hamur, tandıra yapıştırılarak pişirilir. Siirt yöresine özgüdür.
Kakala: Mayalı hamurdan yumurta büyüklüğünde pişirilen ekmek. Artvin yöresine aittir.
Pıt Pıt: Mayalı hamura istenilen büyüklükte, yuvarlak şekil verilir. Tekrar mayalandırılarak fırında pişirilir. Çorum Osmancık'ta yapılan bir tür ekmektir.
Taş Fırın Ekmeği: Günlük olarak yapılıp yenebilecek, sade fırın ekmeğidir. Ekşi maya kullanılmamaktadır. Bu ekmeklerin, tarifin alındığı yerlerde 4 saatte bir çıkarıldığı ve sıcak sıcak tüketildiği bilinmektedir. Un, su, tuz ve maya karıştırılarak pide hamuru kıvamında mayalandırılır. Fırının içinde ısınan çakıl taşlarının üzerinde pişirilir.
Fetil: Hamur mayalanarak yoğrulur, bekletilmeden oklava ile ekmek açılıp saçta pişirilir. Taze olarak yenmesi gereken ekmek türüdür. Malatya, Sivas ve Elazığ yöresinde yapılır.
Gartalaş: Mayasız hamurdan yufka ekmeği gibi açılır ve sacda pişirilir. Bursa, Bolu ve Eskişehir yörelerinde yapılır.
Kömeç: Külde pişirilen mayasız ekmeğe Trabzon ve Zonguldak'ta "kömeç" denir. Kömeçin, Zonguldak yöresinde tuzsuz yapıldığı belirtilir.
Ter Ekmeği: Yufka benzeri bir ekmektir. Yufka gibi açılır, yağsız olarak sacta pişirilir. Kastamonu ilinde yaygındır.