Arama
Geçmişten günümüze üzerlik otu
Yüzyıllar içinde dünyamızda birbirinden farklı onlarca hastalık ortaya çıkar. Bu rahatsızlıklar günümüzde, medikal yollar ile çok hızlı tedavi edilse de geçmiş zamanda bu durum çok da mümkün değildir. Peki, o dönemin şartlarında insanlar hastalıklarından nasıl kurtuldu? İşte tam burada bitkiler devre giriyor. Bitkisel tedavinin tarihini "üzerlik otu" ile I. yüzyıla kadar götürebiliriz... Peki geçmişi bu kadar eskiye uzanan üzerlik otu ne işe yarıyordu?
GÜNLÜK YAŞANTIMIZDA ÜZERLİK OTU
🔸 Hastaların iyileşmesine büyük katkı sağlayan üzerlik otunun günlük yaşantıya da yansımalarının olduğunu görürüz. Örneğin Konya yöresinde halıların bordürlerinde ve zeminlerinde bu ot kullanılır.
🔸 Özellikle eskiden seccadelere "nazardan korunmak için" daha sonra da artık yaygınlaştığı için işlenmeye devam edilmesi, üzerlik otunun "olumlu bir etki bıraktığının" kanıtıdır.
↪ Bu bitkinin günlük hayatta olumlu bir izlenim bırakmasına verebileceğimiz bir diğer örnek ise "rüyada görülen üzerlik otu, iyi yolda olduğunu gösterir" şeklinde yorumlanmasıdır.
*Bordür ne demek?
Bordür; yolların ya da kaldırımların kenar taşlarına verilen ad, kenarlık manalarına gelir.
Bir diğer anlamı ise giysilerdeki kenar süsüdür.
ÜZERLİK OTUNUN SÖZLÜ EDEBİYATIMIZDAKİ YERİ
🔸 Üzerlik otunu tütsüleme esnasında bazı hayır ve kötü dualar söylenir. Bunlar zamanla sözlü kültür dünyamızın bir parçası olur. Tekerleme şeklindeki bu sözler neredeyse tüm Türk topluluklarında folklorik bir mahiyet taşır.
🔸 Kısacası bu ot, yazılı edebiyattan ziyade daha fazla sözlü edebiyatımızda yer alır. Sözlü olarak ise bilmecelerde, tekerlemelerde varlığını görürüz.
"Üzerliksen, üzerliksen hevasan / Hezaran derde dermansan devasan."
➡Azerbaycan Türkçesi
ÜZERLİK OTUNUN YAZILI EDEBİYATIMIZDAKİ YERİ
🔸 Üzerlik otunun yazılı edebiyatımız içinde bu sözcüğün imge olarak geçtiği eserlerde bulunur. Bunlardan en önemlisi Kaşgarlı Mahmud'un başyapıtı olan Divanû Lügatî't Türk'tür.
🔸 Bu eserde "ilrük" olarak geçen üzerlik otu, "safra ve balgamı söktüren bir ot tohumu" manasına gelir. "Işkname" olarak bilinen aşk mesnevisinde ise "kişi anber yüküne olsa mâlik, ayıptır ger dütüzürse yüzerlik" mısralarında geçer.
🔸 Farsçadan Türkçeye çevrilen; Camiü'l Fürs, Burhân-ı Kat'ı Tercümesi eserlerinde görülür. Hatta Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın "Mezarından Kalkan Şehit" romanında dahi imgeye yer verilir.
*Işkname nedir?
Şahidi'nin eseri olan Işkname, mesnevi olarak kaleme alınan Farsça eser içinde ilahi aşk teması öne çıkar.