Arama
Görme engelli dostlarının bağımsız hareket aracı
Mavi küredeki yaşamımızın sevimli ortaklarıdır hayvanlar. Dünyaya gözlerimizi açtığımız andan itibaren onlara karşı bir sorumlulukla yaşamaya başlarız. Konuşmadan, sadece hissederek sevgiyi paylaştığımız sadık dostlarımız, dünyadaki rollerinden çok daha fazlasına sahipler. Görme engelli insan dostlarının gözü olmayı başarmış rehber köpekler, kişilerin bağımsız hareket aracı olarak onlara yardımcı oluyor. Dünyada Birinci Dünya Savaşı'ndan bu yana varlığını sürdüren rehber köpekler, ülkemizde sadece 3 kişide bulunuyor. Rehber köpekler hakkında bilinmeyenleri sizin için derledik.
1916'da ilk rehber köpek okulu, Almanya'da 1. Dünya Savaşı'nda görmelerini kaybetmiş gazilerin bağımsız hareket ihtiyaçlarını karşılamak için açıldı. 1927'de, yaklaşık dört bin görme engelli Alman gazi rehber köpek kullanıyordu. Fakat maddi yetersizlikler yüzünden rehber köpek yetiştiren birçok okul kapanmak zorunda kaldı.
Almanya'da 1. Dünya Savaşı'ndan sonra oldukça yaygın hale gelen bu rehber köpek okullarının haberi, çok ünlü bir Amerikan gazetesinde yayınlandı ve ilk rehber köpek okulu olan The Seeing Eye (gören göz), 1929 yılında Amerika'nın ilk rehber köpek okulu olarak açıldı. Bundan sonra ülke çapında rehber köpek eğiticileri yetiştirilmeye başlandı. Buna 2. Dünya Savaşı'ndan gazi olarak dönen birçok kör Amerikalının rehabilitasyon ihtiyacı da öncülük etti.
Fakat gelgelelim bu sevimli rehber köpekleri öyle her yere sokmak çok da kolay olmuyordu. Ta ki, Amerikan Engelli Yasası 1992'de çıkana kadar, rehber köpekleri her yere sokabilmek için tam ve genel bir yasa bulunmuyordu. 1930'lardan itibaren ilk olarak postanelere ve restoranlara girebilen bu köpekler, şu an dini yerler hariç her yere sahibiyle girme hakkına sahip.
Ev sahipleri de öyle canları istiyor diye rehber köpeği olan kiracıları reddedemiyor. Şu an Amerika'da on sekizden fazla rehber köpek okulu, Amerika ve Kanada'da yaşayan görme engelli bireylere hizmet sağlıyor. Birçok okul, bağışlarla hizmet vermeye devam ediyor.
Rehber köpek sahibi olmak isteyen kişilere, çok cüzi bir miktar karşılığında ya da hiçbir para alınmadan rehber köpek sağlanıyor. Köpeklerin sağlık ihtiyaçları da okullar tarafından güvenceye alınıyor. Bazı okullar ödeme gücü olmayan bireylere köpek mamasını da ücretsiz olarak veriyor. Çok büyük çabalar gerektiren rehber köpek eğitimi aslında birçok kişinin emek verdiği ve uzun süren bir süreç. Türkiye'de ise rehber köpeği olan sadece 3 kişi var.
En çok kullandığınız rotalarda sizi A noktasından B noktasına götürüyor. Bu rotalar eğer çalışıyorsanız evden-işe, işten-eve, evden – markete, evden- en sık gittiğiniz kafe veya restorana olabilir. Ama nerede olduğunu köpek hiçbir zaman bilmekle yükümlü değil. Bu görme engellilerinin sorumluluğu altında.
Köpek sahibi, köpeğe "sağa", "sola" ya da "ileriye" şeklinde emir vererek köpeği gideceği yöne doğru yönlendirir. Eğitimlerinin bir parçası olarak, bu köpekler sahibinin güvenliği için sahibine akıllı bir şekilde itaatsizlik etmeyi de öğreniyorlar. Köpekler renk körü olduğu için trafik ışıklarını yorumlama gibi bir yetenekleri yok. Karşıdan karşıya geçerken tamamen sizin "ileri" emrinizi bekleyip hareket ediyorlar.
Peki, karşıdan bir araba geliyorsa ve bu araba milyarlar eden, çok lüks ve biz körlerin sesini duyamayacağımız bir arabaysa ne oluyor? Siz "ileri" diyorsunuz ve köpeğiniz yürümüyor. Yani arabanın ilerlediğini gören köpek ta ki yol güvenli hale gelinceye, yani hiç bir araba hareket etmeyinceye kadar bekliyor ve ondan sonra hareket ediyor.