Pandemi nedir? Pandemik hastalık nedir, ülkeleri nasıl etkiler? Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili tanımlar...

Pandemiler veya pandemik hastalıklar, bir kıta, hatta tüm dünya yüzeyi gibi çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara (epidemi) verilen genel addır. Bir hastalığın, enfeksiyon etmeninin veya sağlıkla ilgili bir sorunun çeşitli ülkelerde veya bir kıtada yayılması, hatta tüm dünya gibi çok geniş bir alanda yayılım göstermesidir. Nüfusun önemli bir bölümünü etkilemektedir. Dünya genelinde 4 bin 500'den fazla can alan 'Kovid-19' korku salmaya devam ediyor. Çin'de salgın nispeten kontrol altına alınırken İran'ın yanı sıra başta İtalya olmak üzere Avrupa'da hastalığın yükselişi sürüyor. Dünya Sağlık Örgütü, salgını pandemi olarak ilan etti. Türkiye'de de ilk vaka önceki gün tespit edildi. Virüs, ilk kez saptandığı tarihten yaklaşık 90 gün sonra ülkemize ulaştı. Salgının ortaya çıktığı Çin'de ise durum, ilk haftalara kıyasla 'görece' kontrol altına alınmış durumda. Ülkede Kovid-19 salgınından dolayı son 24 saatte 22 kişi yaşamını yitirdi, sadece 24 yeni vaka saptandı. Yeni can kayıplarının tümü, salgının 'merkez üssü' Hubei eyaletinde oldu. Diğer yandan şüpheli vaka sayısı 285'e, gözetim altındaki kişi sayısı 14 bin 607'ye geriledi. Koronavirüs diğer salgınlardan ne kadar tehlikeli? Bir enfeksiyon etkeninin veya hastalığın belirli bir coğrafyada veya toplulukta sürekli görülmesi durumudur. O bölgede veya toplumda hastalığın alışılmış bir prevalans hızının olması da genellikle endemik olduğu anlamına gelir. Daha çok salgın durumlarında, bulaşıcı hastalıklar için hesaplanan bir çeşit *insidans hızıdır. Belirli bir süre içinde saptanan bulaşıcı hastalık vaka sayısının, o hastalığa duyarlı kişi sayısına (risk altındaki toplum) bölünmesi ile elde edilir. Nüfusun büyüklüğüne göre yüzde, binde veya yüz binde nüfus başına olarak ifade edilir. *İnsidans, insidans hızı veya insidans oranı, belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade eder. Sağlık otoritesi tarafından belirlenen formlar veya sistemler yardımı ile tanı koyan hekimler tarafından vaka tanımlarına uyan şüpheli, olası veya kesin tanı konulan vakaların 24 saat süre içinde bildirilmesi işlemidir. Karantina hakkında bilinmesi gerekenler... Bir toplulukta (aile, okul, bir coğrafi bölgede yaşayanlar gibi) bir hastalığın topluma yayılmasına yol açan ilk vakadır. İndeks vaka diğer kişiler için enfeksiyon kaynağı olabileceği için önemlidir. Ayrıca salgın incelemelerinde salgının kaynağının bulunması ve gereken önlemlerin hızla alınması için bu vakanın tespit edilmesi gereklidir. Bu kişi ile temas eden ya da ilişkili olup hastalananlar ikincil vaka olarak adlandırılır. Doğrudan veya dolaylı olarak bir enfeksiyöz etkenin herhangi bir mekanizma ile başka bir konağa ulaşmasıdır. Bir mikroorganizma veya onun toksik ürünlerine bağlı olarak ortaya çıkan hastalıktır. Etkenin, bir enfekte kişiden, hayvandan veya rezervuardan; hayvan konak, vektör veya cansız çevre aracılığıyla, doğrudan veya dolaylı olarak bir duyarlı konağa geçişiyle oluşur. Enfeksiyon etkeninin bir kaynaktan duyarlı konağa bulaşma yoludur. Enfeksiyöz etkenin duyarlı konağa geçişi doğrudan ya da dolaylı yolla olmaktadır; * Doğrudan Bulaşma: Enfekte kişinin, duyarlı kişi (konakçı) ve kontamine vücut sıvıları ile doğrudan teması sonucu oluşan bulaşma şeklidir. Hiçbir ara bulaşma yolu yoktur. *Dolaylı Bulaşma: Mikroorganizmanın konakçıya bir aracı vasıtası ile bulaşmasıdır. Bu aracılar canlı olmayan cisimler, vektörler, hava, su, gıda ve cerrahi aletler olabilir. Bir mikroorganizma ile enfekte olma olasılığı olan kişidir. Bağışıklık sistemini güçlendirmenin yolları nelerdir? Bir hastalığın bölgesel olarak (yerli) bulaşmasının sona ermesidir. Enfeksiyon etkeni yeryüzünden yok edilemese bile neden olduğu hastalığın görülmemesinin sağlanmasıdır. Ülkemizde kızamık eliminasyonu programı uygulanmaktadır. Bir organizmanın bir konakçıda (insan, hayvan, artropod) yerleşmesi, çoğalması ve genellikle bir immün yanıt oluşturmasıdır. Enfekte bir kişide klinik bir hastalık tablosu oluşabilir veya oluşmayabilir. Evde el dezenfektanı nasıl yapılır? Hastalık için bilinen inkübasyon (kuluçka) dönemi içinde, her hastalık için değişebilecek aşağıdaki altı kriterden birisi veya birkaçının bulunması ile tanımlanır. *İnsandan insana bulaşma: Laboratuvar tarafından doğrulanmış bir kesin insan vakası ile enfeksiyonun bulaşma olasılığı olacak şekilde temas etmek, *Hayvandan insana bulaşma: Laboratuvar tarafından doğrulanmış bir enfeksiyon ya da kolonizasyon saptanan bir hayvan ile enfeksiyonun bulaşma olasılığı olacak şekilde temas etmek, *Ortak bir kaynağa maruz kalmak: Aynı ortak enfeksiyon kaynağı ya da aracına maruz kalmak, *Kontamine olmuş bir gıdaya ya da içme suyuna maruz kalmak: Laboratuvar tarafından kontamine olduğu doğrulanmış bir gıdayı ya da içme suyunu tüketmek veya laboratuvar tarafından doğrulanmış bir enfeksiyon ya da kolonizasyon bulunduğu saptanan bir hayvansal ürünü tüketmek, *Çevresel bir etkene maruz kalmak: Laboratuvar tarafından kontamine olduğu doğrulanmış bir çevresel kaynağa maruz kalmak, temas etmek ya da bu şekilde kontamine olmuş bir suda yıkanmak, *Laboratuvarda maruz kalmak: Etkene maruz kalma riski bulunan bir laboratuvarda çalışıyor ya da çalışmış olmak. Bir kişinin 'epidemiyolojik olarak bağlantılı' kabul edilebilmesi için; enfeksiyon zincirinde en az bir tane laboratuvar tarafından doğrulanmış kesin vaka bulunuyor olmalıdır. Epidemiyolojik bağlantının kurulabildiği durumlarda hastalıkla ilgili olarak kullanılan ve hastalığın bazı epidemiyolojik özelliklerini açıklamak için kullanılan kriterlerdir. Bir enfeksiyon etkeninin dünya genelinde tamamen kalıcı olarak sona ermesidir. Eradikasyon mutlak bir durum olup ya 'hep' ya da 'hiç' anlamına gelir. Hastalığın etkeni ile birlikte yeryüzünden tamamen yok edilmesidir. (Örneğin; çiçek hastalığı) Enfekte bir kişi, hayvan veya çevreyle, o enfeksiyonu edinme olasılığına yol açan bir epidemiyolojik ilişkisi olmuş kişidir. Enfeksiyon hastalıklarından korunma yolları nelerdir? Bir enfeksiyon etkeninin, vücuda girişinden hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına kadar geçen süredir. Bir enfeksiyon etkenini konakçıya ileten gıda, nesne, hayvan veya insandır. Belli bir yer ve zaman diliminde, vaka sayısının beklenenden fazla olması veya beklenen sayıda olsa bile, benzer özellikte olay veya vakaların birikmesidir. Bir enfeksiyöz etkenin duyarlı bir konakta hastalık oluşturma yeteneğidir. Bulaşıcı bir etkenin yaşayabildiği, gelişebildiği veya çoğalabildiği insan, hayvan ya da çevredir. (Örneğin; tatlısu gölleri Legionella bakterileri için, küçük kemiriciler Borrelia türleri için rezervuardır.) Saha incelemesi/filyasyon kaynağın ve etkenin belirlenmesine yönelik çalışma yapılması ve/veya temaslılar dahil koruma ve kontrol önlemlerinin alınmasıdır. Belirli bir alanda, belirli bir grup insan arasında, belirli bir süre boyunca beklenenden daha fazla vaka görülmesidir. Bununla beraber, salgın potansiyeli olan epidemiyolojik olarak bağlantılı iki veya daha fazla vaka ya da yeni görülen/elimine edilmiş veya eradike edilmiş hastalığa ait tek bir vaka da salgın olarak değerlendirilmektedir. Çiçek, vahşi Polio virüsüne bağlı Poliomyelit gibi bazı hastalıklarda tek vaka görülmesi bile salgın olarak kabul edilir. Dünyayı tehdit eden salgın hastalıklar... Salgın olarak tanımlanmış bir olayın kaynağının, etkeninin, bulaşma yolunun bulunması, gerekli halk sağlığı önlemlerinin alınması ve ileride oluşabilecek benzer salgınların önlenmesi gibi amaçlarla epidemiyolojik yöntemler kullanılarak araştırılmasıdır. Bir çevresel ortamdaki mikrobiyal kolonizasyonu halk sağlığı açısından kabul edilebilir düzeylere indirme veya ortadan kaldırmadır. Birincil vakanın temaslıları arasındaki yeni vakaların yüzdesi olarak tanımlanır. Vakaların düzensiz, tesadüfi olarak zaman zaman ve genellikle nadir olarak görülmesidir. Vakalar az sayıda ve gerek zaman, gerekse yer olarak biribirlerinden oldukça uzaktır. Ancak sporadik vakalar, şartlar uygun olursa bir salgının başlangıç vakası da olabilir. Enfekte bir kişi, hayvan veya çevreyle, o enfeksiyonu edinme olasılığına yol açan bir epidemiyolojik ilişkisi olmuş kişidir. Bildirim, sürveyans amaçları veya salgın için yapılmış bir vaka tanımı ile uyumlu bir hastalığa ya da sağlık sorununa sahip kişidir. Bildirim, sürveyans veya salgın araştırması amacı için yapılmış bir vaka tanımının, geleneksel klinik tanımlamalarla aynı olması gerekli değildir. Belirli bir dönemde belirli bir hastalığa yakalananlar içinden ne kadarında ölüm meydana geldiğini gösteren bir ölçüttür. Kümelenme veya salgın özelliği göstermeyen durumlarda hastaya sağlık kurumunda tanı konulduktan sonra vaka inceleme formunda yer alan bilgilerin doldurularak gönderilmesi ve tanı kesinleştirmeye yönelik diğer çalışmaların yapılmasıdır. Vakanın bazı demografik, epidemiyolojik, klinik ve diğer özelliklerini saptamak için hazırlanıp yapılandırılmış veri toplama formudur. Bir enfeksiyöz etkenin, konağın dokularını invaze etme yeteneğine göre ve/veya neden olduğu hastalığın şiddetine göre; hastalık oluşturma yeteneğinin ölçüm değeridir. Hayvanlardan insanlara doğal koşullar altında geçebilen enfeksiyon hastalığıdır. Endemik (enzootik) veya epidemik (epizootik) olabilir.

Pandemi nedir? Pandemik hastalık nedir, ülkeleri nasıl etkiler? Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili tanımlar...

Macar Kültür Merkezi'nde "Edebiyat Pikniği" düzenlendi

"Bir Yokmuş'la Bitmeyen Masallar" sergisi Hüsrev Kethüda Hamamı'nda açıldı

"Asr-ı Saadetten Günümüze Mushaf Medeniyeti: İstanbul Mushafı"

Hz. Peygamber’in hayatına dair stratejik ve siyasi bir okuma kitabı: İlk Bahar

Çağını aşan yazar Oğuz Atay'ın eserlerinden alıntılar

Allah Teala'nın sevmediği kötü huylar

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Zenginlerin gençlik iksirinin çocuklarla bağlantısı ne?

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

Zehir kupadan, şaloma!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

“İnşirâh”... Şu günlerde en muhtaç olduğumuz duygu…

Hz. Peygamber’in hayatına dair stratejik ve siyasi bir okuma kitabı: İlk Bahar

Şit (AS) ve İdris (AS)

Çağını aşan yazar Oğuz Atay'ın eserlerinden alıntılar

Bağdat: Dicle kenarında bir inci

İmam Gazali'nin Ölüm ve Ötesi'ne dair çarpıcı alıntılar

Arama

Pandemi nedir? Pandemik hastalık nedir, ülkeleri nasıl etkiler? Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili tanımlar...