Rüya nedir? Rüyalar nasıl yorumlanır? Rüyaları kontrol etmek mümkün mü? Neden rüya görürüz?

Rüyalar insana hep çok şey anlattı. İnsanlar sevdikleriyle rüyalarda buluştu. Rüyalar kimi zaman olmazların olduğu, gerçekliğin bir kuş olup uçtuğu, develerin tellal pirelerin berber olduğu masallara dönüştü. Kimi zamansa korkularımızla yüzleştiğimiz kan ter içinde uyanıp günlerce etkisinden kurutulamadığımız kâbuslar. Tarih boyunca insanlık rüyalara pek çok anlam yükledi. Hükümdarların rüyaları ile yönetilen devletler oldu. Peygamber efendimizin sadık rüyalar için 'vahyin kırk altıda biridir.' sözü âlimlere yoldaş oldu. Kimi filozoflar rüyaları ruhun beden dışındaki dünyası olarak yorumladı, kimine göreyse rüyalar insanlığın unuttuğu bir dildi. Biz her uykuya dalışımızda o dili keşfe çıkıyorduk yeniden. Modern bilim için rüyalar bilinçaltından yansıyan görüntülerdi. Kimi düşünürler insanın bilinçli değilken de düşünmeye devam ettiğini öne sürdü. İnsan tam da bu yüzden rüya görürdü. Peki, insan uykudayken ortaya çıkan bu düşüncelerden en doğru anlamı nasıl çıkarabilirdi? En nihayetinde rüyalar hep bir bilinmez olarak kaldı. İnsanlığın karanlık yüzü. Rüya bir ömrün yaşanmayan kısmı mıydı yoksa devamı mı? Rüya mıydı bunca yaşanan şey yoksa gerçek mi? Peki ya gerçek dediğimiz neydi? Belki de hayat dediğimiz yarım kalan bir rüyadır kim bilir… Neden rüya görürüz? İzlemek için tıklayın. Prof. Dr. Sinan Canan: Kendince vardır, öyle ki bizim rüyayı tanımlama şeklimiz, değişik bir bilinç durumunda görülen imgeler ya da yaşanan bir zihinsel tecrübe olarak karşımıza çıkar. Şimdi uykuyu biz bilinçsizlik hali olarak algılama eğilimindeyiz ama bunun kastı farklı bir bilinç halidir. Bilincin farklı bir düzeyidir. Bilincin ne olduğunu kimse bilmiyor. Yani bilinç, referans kabul ettiğimiz, uyanık olduğumuz, mantığın bildiğimiz kurallara göre çalıştığı dünyada, kendinin ve düşüncelerinin farkında olma diye tanımladığımız bir şey. Uykunun belli dönemlerinde teorik olarak yaklaşık 1,5 saatte bir gelen, adına Rapid eye movement (hızlı göz hareketleri) dediğimiz özel bir dönemi vardır. Buraya paradoksal uyku denir çünkü beyin deli gibi aktif, vücut felçli gibidir, yani vücut hiç çalışmaz beyin ise deli gibi gündüz aktif bir dikkat gösteriyormuş gibi çalışır. Kişiyi bu sırada uyandırırsanız ben de tam şu rüyayı görüyordum diyerek anlatmaya başlar. Burada da kendi çapında farklı bir idrak farklı bir mantık kuralları farklı bir duygusal dünya var. Bu konu özellikle psikolojide Freud'dan beri çok insanı ilgilendirmiş. Herkes bu konuya kafa yormuş. Bugün de nörobilimin aslında en gizemli alanlarından bir tanesi çünkü Freud'dan sonra pek ilerleyebilmiş değiliz. Onun çok uzun ve detaylı çalışmalarının çoğu spekülatif olmakla beraber rüyalardan bir psikolojik bilgi devşirme yöntemi olarak hala çok önemlidir. Fakat bugün nörobilimde bizim sinir bilim alanında birçok insan, rüyaları bir yan ürün olarak değerlendirme eğilimindedir. Çünkü bildiğimiz net bir şey; uyku beyin için uyuduğumuz bir şeydir; beden için uyumayız uykuyu. Beynimizin çalışır durumda kalabilmesi için gece o faaliyetini farklı bir seviyeye aldığı inkıtaaya uğrattığı bir döneme ihtiyacımız var. Çünkü bu dönemde birkaç sene önce keşfedildiği gibi beynimiz adeta bir sünger misali sıkılıp gevşetilerek gece uykuda yıkanmaktadır. İçindeki çeri çöpü dışarı atmaktadır. Gündüz uyanıkken bunu yapamıyoruz ve bu işlem birkaç gün boyunca olmazsa; 8 – 10 gün boyunca uyumazsanız duyu alma melekelerinizi kaybediyorsunuz. Yani görme- işitme duyularınız zayıflamaya ve kaybolmaya başlıyor. Uyku beynin sağlıklı işlenmesi için gerekli bu özel REM dediğimiz dönemlerde de gün içerisinde ve o güne kadar kazandığımız dünyevi tecrübelerin, oluşların, kavramların bir arşivleme çalışması yapılır. Hangileri önemli hangileri önemsiz bakılır. Gün içerisinde edindiğimiz bütün deneyimleri düşünün; elbisemin veya masanın vücuduma değmesi de bir deneyimdir. Bunların hepsi gece uykumuz sırasında bir tarama ve arşiv çalışmasından geçer. Önemliler ayıklanır ve kolay hatırlanabilir dosyalara kaldırılır. Önemsiz dönemler arka plana atılır. Önemli, önemsiz ayrımı da şuna göre yapılır; eğer o gün içinde ya da o zamana kadar yaşadığımız herhangi bir hadise duygularımızı harekete geçirmiş ise yani duygusal olarak onu önemsemiş isek bu önemli dosyalara kaydedilir. Diğerlerini unuturuz bir şekilde ama tam olarak silinmez. Gece uykusundaki arşivleme meselesi duygusal tabanlı bir değerlendirme kullandığı için aynı zamanda da gerçekten bizim duygusal dünyamız hakkında büyük fikir verir. Bizim duygularımızın şöyle bir özelliği var; bilinçsiz zihnimiz tarafından kontrol edildiği için, biz duyguların o anda ne olduklarını pek bilemeyiz. Sadece kalbimiz çarpar, karnımızda kelebekler uçar bir şeyler olur. Fakat duygu dünyamız hem çok karışık hem çok bireysel olduğu için, gece o rüyalarda gördüğümüz imgelere beynimizin uyku modunda verdiği anlamlardan, uzmanlar ya da rüya yorumcuları ya da eski rüya tabircileri belli anlamlar çıkararak o insanlara bunu yol göstermekte bir vesile olarak kullanmışlar. Şu ya da bu şekilde rüya gerçekten bilgi içerir. Rüya analistleri vardır; bu bir bilim dalıdır. insanlar bu konuda çalışırlar fakat üzerinde konsensüs sağlanabildiğimiz görüş birliğine varabildiğimiz kadar basit bir mesele değildir. Çünkü çok kompleks bir âlemden bahsediyoruz. Beynin uyku sırasında arşivleme yaparken rüya görme sebebi, her gün bütün gün yaptığı işleri uyku sırasında da tekrar etmesi. Gece dosyaları gözden geçirirken bunlara bir anlam verdirmeye çalışır fakat gece müthiş bir avantajımız vardır; ön beyindeki mantık bölgesi de uyumaktadır. Bizim gerçek günlük dünyanın mantık kurallarını koordine edip kontrol eden merkez de uyumaktadır. O yüzden rüyamızda uçarız, kaçarız her türlü tuhaflık rüya içinde bize çok mantıklı gelir ama uyandığımız zaman ön beyinde tekrar devreye girdiği, online olduğu için biz deriz ki ne saçma bir şey gördüm! Ama rüyanın da kendi içerisinde bir mantığı ve beynin çalışma prensiplerinden kaynaklanan bir senaryosu vardır. Gerçekten buradan çok gizli bilgi almak mümkün. Kişinin hakkında gizli olan bilgileri elde etmek mümkün ama çok zahmetli ve uzmanlık isteyen bir süreç. Öyle herkesin yapabileceği bir şey değil. Yani rüya tabirleri ansiklopedisini açıp da çözebileceğiniz bir mevzu değil. Prof. Dr. Ekrem Demirli: Bu rüya konusuyla daha çok tasavvuf ilgilenir. Bazen de hadis ilmi dolayısıyla kişiler bu konuda birtakım bir şeyler söyler. Ana hatlarıyla tasavvuf daha çok da uygulamalı tasavvuf olan yani bu tarikatlar, pratik tasavvuf filan bu konularla biraz ilgilenir. Rüyalardaki veri insanla ilgili, sizin bile farkına varmadığınız birtakım şeyler rüyada dile geliyor, ifade ediliyor. Bastıramıyorsunuz, bir şekilde kendini ifade ediyor ve bunu uzmanı olan birisi sizin kestiremeyeceğiniz birtakım neticelerle yorumluyor ve size oradan bir bilgi sunuyor. Burada şunu söylemek lazım; mevzu olan her türlü rüya değil, rüyaların bir kısmı karışık rüyalar. Karışık rüyalar aslında tasavvufun tam bir konusu değil. Yani tasavvuf bunlarla ilgili değildir. Normal şartlarda gördüğümüz rüyaların önemli bir kısmı bunlardır. Yani karışık rüyalar demek, gün içerisinde yaşadığımız sıkıntıların gece hesaplaşması demek. Yani bir bakıma kendi kendimize konuşuyormuşuz gibi. Tasavvufun buraya bakmıyor. Karışık rüyalar olan yani çok yoğun, uzun ve yorucu kâbuslardan vs. tabir beklenemez. Kişi bunu bildiği için, tabir eden kişi birtakım tavsiyelerde bulunabilir ancak. Prof. Dr. Ekrem Demirli'nin Fikriyat'ta yer alan tüm yazılarına ulaşmak için tıklayın. Tasavvufun ilgilendiği yer ise daha spesifik ve zaman bakımından biraz daha kısa süreli sembol gibi anlık sıra dışı olan şeylerdir. Bu rüyaların Kur'an'da ve hadislerde bir karşılığı vardır. Bu tabir ilmi denen şey yani rüyayı anlama ile ilgili çaba; sizin Allah'a doğru giden yolculuğunuzda, daha iyi ve dindar bir insan olmanıza katkı sağlayan çabadır. Rüyalar kadar bize katkı verebilecek bir şey, uyanıkken kurduğumuz hayallerdir. Hayaller bizim aslında gözümüz açıkken gördüğümüz rüyalar olarak değerlendirebilirim. Çünkü orada da aslında bir mekanizma boşluğu var; yani rahat kuruyorsunuz, hesap vermiyorsunuz. Bence bu ikisini hayallerimiz ve gördüğümüz bazı rüyaları bir araya getirip bunlardan bir insan kimliği adına doneler çıkabiliriz. Kişi hayallerini yazsın, geri çekilerek baksın. O hayallerde kendisini varlıkta nasıl konumlandırmış? Kimi nasıl sevmiş? Kimi nasıl ödüllendirmiş? Kime nasıl kızmış? Bunlara baktığı zaman aşağı yukarı kendi fotoğrafını çekmiş oluyor. Prof. Dr. Sinan Canan: Böyle bir teknik, iddia ve çalışma alanı var. Lucid rüya rüya içindeyken rüyada olduğunuzu fark edip rüyanın kurallarını esnetebilme özelliğinden bilinçli olarak faydalanabiliyorsunuz. Bu aydınlık rüyalar ya da Lucid rüyalar dediğimiz araç, kişinin özellikle kendi benliği ve duygusal alt bilincinde çözemediği sorunları çözebilmesi için de kullanabileceği bir yöntem olarak önerilmekte. Yapılabildiği takdirde, insanlar rüyalarında tekrarlayan görüntüler görürler. Bu tekrarlayan görüntülerde rüyaların insanlara kendi bilinçdışı dünyaları hakkında bir bilgi vermesi gibi bir durum söz konusu. Böyle bir teori var. Bu tip özellikle tekrarlayan ürünler size bir şey söylemek istiyor diyorlar. Eğer siz Lucid rüya deneyimi yaşıyorsanız, o sırada gördüğünüz siyah elbiseli çocuğu gördüğünüzde duruyorsunuz, soruyorsunuz: -'Sen niye benim rüyama girip duruyorsun?' diye. Ve onunla orada yapacağınız konuşma o sembolün sizin bilinç düzeyinize anlayabileceğiniz açıklamaya dönüşmesine yardımcı oluyor. O sırada kendi kendinize hasbihal ediyorsunuz aslında. Bu aydınlık rüya gibi deneyimler, farkındaysanız eğer kendi zihinsel dünyanıza derinleşmeniz için bir araç olarak kullanılabilir. Fakat şöyle bir şeyde algılanıyor; Lucid rüya yapacağım diye gece gündüz talim yapan arkadaşlar görüyorum. İnsanın kendi zihniyle sorumsuzca oynaması da çok akıllıca bir seçenek değil. Çünkü bazı şeylerin bizim ilmimizde ırak tutulmasının bir hikmeti vardır. Mesela ölüm zamanımızı bilsek hiçbirimiz yaşamazdık gibi… Uykudan önce bir şey öğrendiğinizde ve sonra arkadan uyuduğunuzda öğrenme sırasındaki beyin aktivitesi uyku sırasında tekrar ediyor. Yani beyin o bilginin tekrar bir provasını yapıp elden geçiriyor, duygusal dünyanızdaki donelerle onu bir daha bir daha pekiştiriyor. İstişarede karara varamadıysanız niyetinizi odaklandırıp uyumak, makul. Orada kendi bilincinizin sınırlı etkisinin dışına çıkarak daha şümullü bir karar alıp daha hayırlı olanı görme şansınız var.

Rüya nedir? Rüyalar nasıl yorumlanır? Rüyaları kontrol etmek mümkün mü? Neden rüya görürüz?

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

Fatma Bayram'ın yeni eseri İyiler Yalnız Değildir'den 30 alıntı

Ayet ve hadisler ışığında kadın

Nuri Pakdil'in unutulmaz sözleri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Fatma Bayram'ın yeni eseri "İyiler Yalnız Değildir" TK Kitap'tan çıktı!

Fatma Bayram'ın yeni eseri İyiler Yalnız Değildir'den 30 alıntı

Ayet ve hadisler ışığında kadın

Filistin'de kadın ve çocuk olmak

Kadın sahabilerin İslam'a hizmeti

Nuh Tufanı kopuyor I İnsanlığın hayata yeniden başlaması

Arama

Rüya nedir? Rüyalar nasıl yorumlanır? Rüyaları kontrol etmek mümkün mü? Neden rüya görürüz?