Arama
Unutamama hastalığı: Hipertimezi
Kişisel geçmişe dair aşırı bellek olan hipertimezi, bir insanın otobiyografik hafızasının aşırı gelişmiş olması yüzünden kendi hayatıyla ilgili neredeyse tüm deneyim ve yaşadığı olaylar hatırlayabilmesidir. Bu hastalıktan mustarip kişiler anılarını kontrol edilemez şeyler olarak görür ve karşılaştıkları bir tarihle beyinlerinde o günün canlı tasvirlerini görürler. Peki, geçmişe dair her şeyi hatırlamak bir armağan mı lanet mi? Sizler için hipertimezi hastalığını derledik.
MRI taramaları sonucunda doktorlar bu sorunun beynin sol ve sağ alın korteks, ön singulat kıvrımı, kaudat çekirdek ve temporal lob denilen kısımlarından kaynaklanabileceğini ileri sürüyor. Sol ve sağ alın korteksi ve singulat kıvrımı, beynin süreksiz hatırlama modunu kontrol ettiği düşünülen kısımlarıdır. Hipertimezisi olan kişilerde bu bölge az gelişmiş olabilir ve bellek akışını durduramamaya etki edebilir. Hipertimezili kişinin bir MRI'si göstermiştir ki kaudat çekirdekle temporal lobun bir kısmı normalden orantısız biçimde geniştir. Bu bulgu, bu iki beyin alanının birlikle işlev gösterip kişisel anı hatırlaması sergiler ve hipertimezisi olan kişilerde büyümüş oluyor.
Hipertimezi, dünyada yaklaşık 20-30 kişide görülüyor. Sayının bu kadar az olması bilim insanlarının bu hastalığın oluşumuna sebep olan etmenler hakkında ayrıntılı araştırma yapmasını engelliyor.
Birçok kişi böyle bir üstün otobiyografik belleğin çok önemli bir armağan olduğunu düşünse de aslına bakılırsa gerçekte bir lanet olduğu da söylenebilir. Acı ve pişmanlık içeren olaylar da hafızada canlılığını koruyabiliyor.
Bu sendromdan mustarip kişiler için geçmiş açık bir yara gibidir. Geçmiş anı akışını durdurmakta büyük zorluk çeker ve olaylar hakkında tarihler veya sohbet genelde bir anıyı, o anı da başka bir anıyı, başka bir anıyı daha şelale etkisiyle tetikler ve hipertimezisi olan kişiyi geçmişe kilitler. Bir anının diğerine yol açtığı bu hatırlama biçimine süreksiz hatırlama modu denir ve genelde durdurması gerçekten imkânsız veya kontrol etmesi aşırı zordur.
Üstün otobiyografik hafıza olan HSAM ilk olarak 2000'lerin başında Jill Price adlı kadının, nörolog Jim McGaugh'a yazdığı e-posta ile gündeme geldi. Price, 12 yaşından beri hayatının her gününü hatırladığını iddia ediyor ve bu durumu anlaması için yardım istiyordu. Bu olay gündeme geldikten sonra başka insanların da aynı özellikte olduğu ortaya çıktı. Fakat bu insanların ilginç bir özelliği var. O da sadece kendileri ile ilgili bilgileri ayrıntıları ile hatırlamaları ve bazen olmamış olaylar olmuş gibi hatırlamalarıydı.