Donald Trump'ın seçimleri kazanmasının Orta Doğu'ya yansımaları nasıl olacaktır? Trump'ın üslubu karşısında olacakları az çok kestirebilmek ve tahmin etmek zor olmayacaktır. Eskilerin tabiriyle 'üslubu beyan ayniyle insandır'.
Öncelikle şantaj politikalarıyla Körfez bölgesinde ABD lehine para kaynaklarını harekete geçirmeye çalışacaktır. İlk etapta veya görünür vadede ve gelecekte Netanyahu'yu destekleyecektir. Alternatifi çıktığında desteğini ona kaydırabilir. Netanyahu ile yol beraberlikleri kısa sürebilir. Kısaca yol ortasında yol ayrımına gelebilirler. Netanyahu'ya olan desteğini azaltabilir veya çekebilir. Bu da bölgedeki gelişmelere ve yeni bir siklet merkezi çıkmasına bağlı görünüyor.
Rakip aday Kamala Harris kazansaydı önceliğini Gazze'deki çatışmaları veya savaşı durdurmaya verecekti. Harris'in vurgusu Gazze'de savaşın durdurulması, kuzeyde Ukrayna'da ise Kiev yönetimine desteğin devam etmesi yönünde idi. Trump ise tam aksi yönde hareket ediyor. Trump da savaşı durdurma sözünü veriyor ama Gazze'ye ilişkin değil. Kuzeyde Ukrayna-Rus hattını soğutmak istediğini söylüyor. Bu sürmekte olan ve nispeten uzayan savaşı ivedilikle durduracağını söylüyor. Gazze'ye ilişkin bir taahhüdü ise bulunmuyor.
Asıl mesele veya bam teli İran. Bu ülkeye karşı yaklaşımı nasıl olacak? Bilindiği gibi Kasım Süleymani'yi öldürmesini hala iftiharla anlatıyor. Onun bir dönem Obama ve Hillary'nin himayesinde olduğunu savunuyor. Kasım Süleymani'yi öldürerek bir yerde, Obama idaresinden intikam almış oluyor.
1980'li yılların başında Demokrat Jimmy Carter'ın halefi olarak iktidara gelen Ronald Reagan da Donald tarzı bir başkan idi. O da biraz deliydi ve deliliğiyle ünlü Kaddafi'yi takıntı haline getirmiş ve Trablus'taki ikametgahını bombalamıştı, 1986 yılında yaptığı taarruz sırasında Kaddafi'ye sözel olarak da sataşarak ona 'köpek' yakıştırmasında bulunmuştu.
Sovyet peyki olan Libya gibi ülkeleri Yecüc ve Mecüc kampından ve kuşağından sayıyordu. Trump, Reagan kadar dini bütün biri sayılmaz. Dindarlığı sadece asabiyet düzeyinde kalıyor. Taraftar düzeyinde. Reagan derin dindar Trump ise sığ ve yapay dindar olarak görünüyor. Yahudilerle içli dışlı bulunuyor lakin birinci derecede yine de onu menfaatleri ilgilendiriyor.
Reagan'ın Kaddafi'ye yaptığını Trump da İran'a ve Hamaney'e yapabilir mi? Bu gerilim hattında İran nükleer çalışmalarına hız verebilir mi?Bunlar Trump'ın seçimleri kazanmasının muhtemel sonuçları olabilir. Lakin 'deli deliyi görünce sopasını saklar' derler. Pekala anlaşabilirler de!
İsrail Başbakanı seçimlerin arifesinde sürpriz bir biçimde Savunma Bakanı Gallant'ı görevden aldı ve onu dolaylı olarak "İsrail'in düşmanlarına" yardım etmekle suçladı. Bu suçlamanın temeli, aslı esası var mı? Gallant hem Demokrat Parti'ye yakın duruyor hem de Lübnan'a askeri operasyonun çapını sınırlı tutmak istiyordu. Demokrat Parti üzerinden kendi hükumetine ve Netanyahu'ya baskı kuruyordu. Kısaca Gallant yeteri kadar çılgın ve warmonger yani savaş manyağı değildi. Yine İran'a yönelik misillemeyi de Netanyahu'nun arzusu hilafına düşük seviyede tutmuştur. Yerine atadığı Dışişleri Bakanı Israel Katz ise tam bir şahin ve İran düşmanı. Bu da İran ile İsrail arasındaki karşılaşmanın daha tehlikeli boyutlara ulaşabileceğini gösteriyor. Bu gelişme beraberinde İran'ın İsrail'e yönelik yeni misillemelerini iki kez düşünmesi gerektiğini telkin ediyor.
Elbette Trump'ın dış politikada önceliği, RATO ve Avrupa karşısında 'önce Amerika' yaklaşımı olacaktır. Nitekim yeniden büyük Amerika sloganları atıyor. Yine ülkenin sınırlarını geçirmez hale getireceklerini ve göçmen politikasını sıkılaştıracakları mesajını veriyor.
Belki de Trump'ın seçilmesiyle birlikte İran pratik olarak misilleme imkanını kaybedebilir. Elbette karşılığını göze alabilirse misilleme yolu açık. Lakin karşısında bu defa daha kararlı ve farklı bir kadro bulunuyor. Bu da İran'ı Lübnan hattında ateşkes için daha istekli ve kırılgan olmaya zorlayabilir. Şartlarını yumuşatabilir. Zira Trump'tan sonra Putin'e de çok fazla bel bağlayamaz. Zira Ukrayna meselesinden dolayı Putin, Trump karşısında daha kırılgan olacaktır. Bütün bu ihtimalleri, önümüzdeki günlerde veya dönemde deneme yanılma yöntemiyle test edeceğiz.
Mustafa Özcan
