Arama
Modern astronominin kurucusu: Bitruci
Endülüslü alim Bitruci, ünlü filozof İbn Tufeyl'in talebesi ve İbn Rüşd'ün çağdaşıydı. "Teorisi dünyayı sarsan adam" olarak anılan Müslüman alim, Batılı bilim insanının ilham kaynağı oldu. Ay'daki kratere adı verilen Bitruci, modern astronominin kurucusu olarak kabul edildi. Peki, Bitruci'nin bilime sunduğu katkılar nelerdi?
📌Bitruci'nin günümüze ulaşan tek eseri ise Kitâbü'l-Hey'e yani Gökbilim Kitabı'ydı.
📌 Bu eseri yazarken hocası İbn Tufeyl'in tavsiyesilerinden yararlandı.
📌Tufeyl kendisine, Aristocu fizik felsefesinin verilerine dayanarak, Batlamyus'un astronomik sisteminde değişiklik yapmasını önerdi.
(x) İbn Tufeyl: Hay Bin Yakzan
📌Aristocu fizik felsefesine göre hareket, her şeyin kendi doğal alanına yönelme eğiliminde olduğunu gösterir.
📌Bundan dolayı ateş yukarı doğru hareket eder veya cisimler düşer. Değişim ise varlıkların potansiyelini gerçekleştirmesidir.
Aristo'ya göre hareket ettirilen, düpedüz zaman tarafından ölçülemez. "Ölçülebilir olan, onun hareketidir. Şu hâlde hareket ettirilen ve duran herhangi bir şey, zaman içerisinde yer almaz. Zirâ zaman, hareketin ve durmuşluğun ölçüsü olduğuna göre, zaman içerisinde bulunmak, zaman tarafından ölçülmek demektir."
🌍
📌Bitruci; Islâhu'l-Mecistî adlı eseri okuyarak, Câbir bin Eflah'ın Batılı astronom Batlamyus'a yönelttiği eleştirileri öğrendi.
📌Bu daha da gelişmesini sağladı. Çalışmaları neticesinde tespit ettiği ilk hata, sistemin Aristo fiziğinin temel ilkeleriyle ifade edilemez oluşuydu.
🌑
📌 Bitruci, Batlamyus'a ait modellerin fiziki destekten mahrum olduğunu söyledi. Batlamyus'un dış merkezli küre teorisini reddetti.
📌 Gezegenlerin düzensiz hareketlerini açıklayabilmek için, daha önceden belirlenen 8 gökküreye bir tane daha daha ilave etti.
📌 Ona göre kâinattaki her çeşit hareketin kaynağı, bu küreydi.
📌 İç içe duran bütün gezegenler, dokuzuncu kürenin etkisiyle doğudan batıya doğru dönüyordu. Gezegenlerin hızları, dokuzuncu küreye bağlıydı.
⭐
📌 Müslüman âlim Bitruci, Batlamyus'un karmaşık gök sisteminin yerine daha sade olan helezonik hareket teorisini geliştirdi.
📌 Teoriye göre, sistemde yer alan her küre, kendi ekseninde dönerken günlük hareketi de takip eder. Bu iki hareketin birleşmesiyle helezonik (sarmal) hareket oluşur. Gezegenlerin kuzeye ve güneye sapmalarına neden olur.
🌍
(x) Prof. Dr. Fuat Sezgin'in Fikriyat'taki yazılarına ulaşmak için tıklayın