Arama
Mehmet Akif, polis tarafından nasıl takip edildi?
Yeni düzen olan Cumhuriyet rejimi ile birlikte kurucu kadronun içerisinde bazı isimlerin bulunmayacağı açıktı. Mehmet Akif de bu kafileden biriydi ve zamanı gelince o da Türkiye'den ayrılacaktı.1935 ortalarında Fransız hakimiyetindeki Antakya'ya giden Akif, orada da peşine bir polis takıldığını ve bu polisin Ankara'dan aldığı emir doğrultusunda yalan yanlış bilgiler topladığını bilmiyordu. Akif'in, ihtilal hukukuna göre sürekli izlendiği, hakkında rapor tutulduğu, aslı astarı olmayan bilgilerle rencide edildiği anlaşılıyordu. İşte Mehmet Akif'in polis tarafından takip edildiğine dair o belgeler...
Kudüs Başkonsolosu'nun Emniyet İşleri Müdürlüğü'ne hitaben yazdığı diğer bir yazıda ise, "Uzun zamandan beri Mısır'da ikamet etmiş olan şair Mehmet Akif'in yurdumuz aleyhinde çalışanlarla temas ve muhaberesi hakkında konsolosluğumuzda bilgi yoktur." denilmiş ve şöyle devam edilmiştir:
"Burada Cumhuriyet'in lehtarı fakat laikliğin aleyhtarı, çok mutaassıp bir şahsiyet olarak tanınmaktadır. Geçen yıl, tedavi ve tebdili hava için Mısır'dan Lübnan'a giderken Kudüs'e de uğramış bir iki gün kalıp burada, Konsolosluğumuzu da ziyaret etmiştir. Bu adam (M. Akif) hakkındaki kanaatim, yurdumuz ve rejimimiz için tehlikeli bir unsur olmadığı yolundadır."
Halep Başkonsolosu İdris Sabih Gezmen'in 19 Ağustos 1936 tarihli cevabî yazısındaki bir cümle ise bir o kadar şaşırtıcıdır: "... Şair Mehmet Akif'in Refik Halit ve diğer bazı muhaliflerle görüşmekle beraber konuşmalarında her zaman Türkiye ve Atatürk lehinde sözler söylemiş ve ancak bazı teferruat üzerinde münakaşalarda bulunmuş olduğu" yapılan incelemeler sonunda öğrenilmiştir.
Atatürk ve rejim aleyhinde konuşmayacağı, üstelik Fransız bayrağı altındaki Türk topraklarında kendi ülkesini karalamayacak kadar vatansever olan Akif hakkında yazılan bu raporların birbiriyle çelişkili olması dikkat çekicidir. Dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve ekibinin Akif'in Türkiye'ye gelmek üzere olduğu bir zamanda bir iç operasyon yaparak bu girişimi engellemek istediği anlaşılıyor. Dışarıda Tevfik Rüştü Aras'ın, içeride Şükrü Kaya'nın kurduğu müesses nizam sayesinde Atatürk'ün bunlardan haberi olmadığı da görülmektedir.
Büyükelçi ve başkonsolos raporlarının yanında, Akif'in Antakya seyahatinde yanında olan Ali İlmi Fani ve Mustafa Arafatoğlu'nun yazdıkları olaya başka bir boyut kazandırıyor. O günlerde henüz on yaşlarında bir çocuk olan Mustafa Arafatoğlu, Akif'i çok seven ve şiirlerini ezbere okuyan öğretmeni Enver Bey'in "Çocuklar yarın Cuma, sizi Mehmet Akif'e götüreceğim, hazır olun." dediğini ve sevinçlerinden havalara hopladıklarını söylüyor.
Her gün, çarşının ortasından geçen Fransızları gördükçe, "Bre bakın gâvurlar geçiyor." diye birbirlerine gösterdiklerini, peşlerine takılıp taciz ettiklerini de ilave eden Arafatoğlu'na göre, Akif'in gelişi Antakyalılar için bir olaydı.
"Antakya'ya adım atar atmaz, onu bir sevgi halesi içine alan Hatay'ın kadirşinas insanlarının bu samimi ve candan kabulleri kim bilir o gönül adamında ne güzel izlenimler bırakmıştır?" diye soran Mustafa Arafatoğlu, Akif'in Fransız bayraklarını görünce çok üzüldüğünü ve Ali İlmi Fani'nin "Üstadım Antakya'mızı beğendiğinizi söylediniz. Acaba duygularınızı dile getiren bir şiirinizi rica edebilir miyiz?" sorusu karşısında irkildiği yazıyor.
Bir kışlanın gönderinde dalgalanan düşman bayrağına, bir de gurûb etmekte olan güneşe doğru bakan Akif, içinin bütün hüznüyle meşhur dörtlüğünü irticalen ilk defa orada söyleyecektir:
Vîrânelerin yasçısı baykuşlara döndüm
Gördüm de hazânında bu cennet gibi yurdu
Gül devrini bilseydim onun bülbül olurdum
Yâ Rab! Beni evvel getireydin ne olurdu?
Yurt dışında kaldığı günlerde, ailesine, dostlarına gönderdiği mektuplarında, rejim ve kurucu kadro aleyhine ima yoluyla bile olsa söz söylemeyen Akif hakkında tutulan raporlar bazı işgüzarların paranoyadan kurtulamadıklarını gösteriyor. Ancak asıl ilginci, İstanbul'a geldikten sonra Kahire'de neşrettiği eski harfli son kitabı Gölgeler 'in "Türk Harfleri Kanunu hükümlerine muhalif olduğundan" yurda sokulmayıp gümrükte bekletilmesi ve Valilik, Emniyet, İçişleri Bakanlığının bu konuda mesai sarf etmesi şayanı dikkat bir hadisedir.
"Acele" mesajıyla 25 Ağustos 1936 yılında İçişleri Bakanlığına gönderdiği yazıda İstanbul Valisi Hüdai Karabatan Gölgeler hakkında şöyle diyordu:
"Şehrimizde bulunan Mehmet Akif'in Mısır'da Matbaatüşşebap'ta eski Arap harfleri ile bastırdığı ( Safahat'ın Yedinci Kitabı, Gölgeler ) ismindeki kitabından 2175 tane kendi namına gelmiştir. Gümrükte bulunan bu kitabın dışarıya çıkarılıp çıkarılmayacağının acele bildirilmesine müsaade buyurulmasına rica."