Arama
Çaykovski'ye ‘Şark’ın masallarını anımsatan’ İstanbul anıları
Klasik müziğin büyük bestecilerinden Çaykovski'nin yolu, hayatının bir döneminde Osmanlı topraklarına düşmüştü… Turne için bir yolculuğa çıkan Çaykovski, Osmanlı'nın üç güzide şehrine uğramış; bu serüvenini, anılarında ve yazdığı mektuplarda kaleme almıştı. Bundan 125 yıl önce bugün hayata veda eden Çaykovski, ayak bastığı Osmanlı toprakları için "Nedense bütün bunlar bana Şark'ın masallarını hatırlatıyor" demişti.
Takvimler 16 Mayıs 1886'yı gösterdiğinde Çaykovski İstanbul'a vardı.
Hatıra defterine ""Sabah biraz sıkıntılı uyandım. Hava bulutlu. Öğlen yemeğinden sonra neredeyse hiç durmadan elimde dürbünle Boğaziçi'ni göreceğim umuduyla baktım durdum" yazan besteci Boğaziçi'ne vardığında büyük heyecan duyduğunu belirtiyor ve ekliyor: "Öğle saatlerinde harika bir havada Boğaziçi'ne vardık. Harikulade bir güzellikte ve ilerledikçe daha da güzelleşiyor."
Bir rehber eşliğinde İstanbul'u keşfe çıkan besteci, soluğu Ayasofya'da alıyor:
"Ayasofya karşısında çok şaşırdım, mutlu oldum" diyen sanatçı anı defterine şu satırları düşüyor: "Galata Kulesi. Sultan'ın Çinili Köşk'ü. Müze. Yorgunluk. Manzara. Çınar Ağacı. Ayasofya. Köprü yakınlarından öğlen yemeği. Uzakta tezyinatlarla bezeli bir cami. Köprü yakınlarında bir kahvehane."
1889 yılına gelindiğinde Çaykovski, ikinci kez Osmanlı topraklarına geldi. Avrupa turnesinden dönen sanatçının ilk durağı İzmir'di.
Burada geçirdiği sayılı saatlerde şehri gezmeyi ihmal etmeyen Çaykovski, o gezide satırları kaleme almıştı: "Fesler satın alındı. Deniz kıyısında lokantada öğle yemeği. Kordon'da fayton gezisi."
Geminin bir sonraki durağı ise İstanbul olmuştu.
Çaykovski, 1891 yılı başlarında Petersburg'daki Çarlı Operası için bir bale siparişi aldı ve Ernst Theodor Amadeus Hoffman'ın "Fındıkkıran ve Fareler Kralı" adlı çocuk öyküsünden esinlenen Alexandre Dumas'ın Fındıkkıran'ını konu alan Marius Petipa'nın librettosu üzerine iki perdelik baleyi besteledi.
Fındıkkıran Balesi ilk kez 18 Aralık 1892'de Petersburg'da, bestecinin kısa operası Yolante ile birlikte sahnelendi ve birinci perdede, ünlü balerinlerin yerine çocukların yer alması nedeniyle fazla başarı kazanamadı.
Çaykovski, 1 Ekim 1893'te sindirim bozukluğu ve uykusuzluktan şikâyet ederek uyandı ve canı bir şey yemek istemediği için bol miktarda kaynamamış su içti. Kolera mikrobunun kolay kapıldığı o günlerde, bu tedbirsizliği Çaykovski'yi hasta etti.
Büyük bir hızla zayıf düşen Çaykovski, bunun ölüm olduğuna inandığını sıklıkla belirtti ve tedaviyi istemediğini açıkladı.
6 Kasım 1893 sabahı saat 3'te, doktoru, hizmetçisi, yeğenleri ve erkek kardeşleri Nikolay ve Modest'in gözetimindeyken hayatını kaybetti. Bir başka iddiaya göre ise bir soylunun yeğeni ile olan ilişkisinden ötürü zehirlenerek veya kendisinin arsenik içerek öldüğü söylenir.
Rusya'daki müziğin başarısının ülke sınırlarından çıkıp evrensel bir hale gelmesini sağlayan ilk Rus besteci şüphesiz ki Pyotr İlyiç Çaykovski'dir.
Müziği milli öğeler barındırır; Rusya'ya ve halk şarkılarına olan sevgisinin müziğine yansıdığı her fırsatta görülür. Ancak bunu çağının gerektirdiği son derece Batılı yöntemler ile yaparak zamanındaki ve kendinden sonraki diğer önemli bestecilerden ayrı bir ekol oluşturmuştur. Koyu, sert ve etkili melodileri klasik formlar ve Rus ruhu ile kullanmıştır.
Dünyadaki sayılı müzik akademileri arasında yer alan başkent Moskova'daki konservatuara, bestecinin 100. doğum yılı sebebiyle Çaykovski Konservatuarı adı verilmiştir. Bu konservatuar binasında dört yılda bir gerçekleşen ve dünyanın en prestijli piyano yarışmalarından biri olan yarışmanın adı da yine Çaykovski'dir.
Fikriyat