Arama
Osmanlı askerlerinin acı hatırası: Nargin
Sarıkamış Harekatı'nın başarısız olmasının ardından Rus esareti altına giren binlerce Osmanlı askeri, ölümün kol gezdiği Nargin Adası'na nakledildi. Henüz yolda başlayan işkence ve kötü koşullar esaret günlerinde katlanarak arttı. Kurak, susuz ve yılanlarla dolu Nargin, Osmanlı askerlerine mezar oldu. Esaret günleri boyunca zor ve sağlıksız koşullarda hayatta kalmaya çalışan askerlerin bir kısmı adadan kaçmayı başarsa da çoğu şehadete erdi.
◾ Azerbaycan'daki Türk esirlerin durumu Türk ordusunun Bakü'ye girmesinden sonra daha da düzeldi ve Azerbaycan Türklerinin yardımları 1918 yılında Azerbaycan'ın istiklâlini kazanmasından sonra da devam etti.
Nargin'de şartlar nasıldı?
◾ Adaya getirilen ilk esirlere içi saman dolu şilteler verilmişti. Yatak, yorgan, yastık yoktu hatta sonradan gelenlere şilte dahi verilmemişti, doğrudan kuru tahta üzerinde yatıyorlardı. Kampın yemekhanesi ve çamaşırhanesi yoktu.
Şilte ne demek?
İçi doldurularak yapılan döşek
◾ Düzenli bir ilaçlama olmadığı için kamp şartları hijyenik olarak iyi değildi. Koskoca Nargin Adası'nda esirlerin kullanabileceği iki adet tuvalet vardı.
◾ Deniz kenarında son derece pis, duvarı ve çatısı olmayan bu tuvaletleri özellikle geceleri kullanmak son derece tehlikeliydi çünkü denize düşme riski vardı.
◾ Daha evvel hayatlarında böyle sağlıksız, kötü şartlarda yaşamayan Osmanlı askerleri Nargin'deki kötü şartlar sebebiyle sağlıklarını da kaybettiler.
◾ Düşmana esir düşerek hayatının bir bölümünü Nargin'de geçiren Türk askeri "Süleyman Nuri" hatıralarında adayı ve yaşadıklarını şöyle naklediyor:
Adanın kuzey tarafı ucuna, ölen esirleri gömdüklerini işittiğimiz yeri görmek ve onları ziyaret etmek için bir gezinti yaptık. Orada yegâne açık bulunan bir çukura yaklaştık. Yarı yarıya dolu olan çukurun içine atılmış ölüleri, üzerlerine kalın bir tabaka kireç serpildiği için sayamadık. Bizden kıdemli olan erler çukurların ellişer kişilik kazıldığını ve dolunca kapatıldığını söylediler. Artık biz de ölümle hayat arasında fark görmek hissinden mahrum olanlara döndük.