Arama
Doğa olayları hakkında bilinmesi gereken 20 kavram
Dokuzuncu yüzyılda Müslümanlar, yaşadıkları ortamı anlayabilmek için doğa olayları üzerinde kafa yormuş, birtakım sorulara cevap aramışlardır. Örneğin Biruni, medcezirin döngüsel olduğunu ve ayın evrelerindeki değişikliklerden kaynaklandığını söyler. Kindi gibi bazı alimlerse gökyüzünün mavi renkte görünmesi hakkında görüş bildirmiştir. Sizler için hava olayları hakkında aşina olunan veya ilk kez karşılaşacağınız bazı kavramları, açıklamaları ile birlikte listeledik.
Güneşin batışı sırasında, kar kaplı zirvelerden renk kesitinin görünümüdür. Alp ışıldaması, Almanca Alpenglühn kelimesinden türemiş olup, İngilizce'de de alpenglow (alp parıltısı) olarak bilinir. Esas olarak, Alp ışıltıları güneş ufukta iken başlar. Vadiler gölgede kalırken, güneş dağ tepelerini aydınlatmaya başlar. Zirveler ve bayırlar, sarıdan, turuncuya sonra pembeye, kırmızıya, kırmızımsıya ve en sonunda mora dönüştükten sonra güneş batar ve karanlık çöker. Güneşin, ufuğun altına 3-4° açı ile geçmesinin akabinde, halen mor ışıltı görülebiliyorsa, buna son parıltı (afterglow) denir. Aynı renk cümbüşü, güneşin doğuşu sırasında dağlarda, bu sefer mordan sarıya doğru gerçekleşir.
Adveksiyon, yatay taşınımı veya bir noktadan diğer bir noktaya sıcak ve soğuk gibi niteliklerin yatay olarak geçişi olarak ifade edilir. Advektif geçişler, okyanuslardaki su akıntılarıyla veya atmosferdeki büyük çaplı hava hareketlerinde nemin (hava nemi) bol olduğu yerlerde oluşur. Bu iki duruma göre, temel örnek teşkil eden sonuç, ya bir bölgeye soğuk hava aktarımı ya da alçak enlemlere doğru soğuk su taşınımlarıdır.
Katabatik rüzgarı Antarktika'da görülen bir rüzgar türüdür. Atmosferdeki soğuk havanın 10.000 metrelik bir dikey alçalması ile katabatik rüzgarı ortaya çıkar. Vadilerden aşağı doğru esen bu rüzgarın saatteki hızı 240 km'ye çıkabilir.
Pastırma yazı, genellikle sonbahar mevsiminin sonundaki güneşli, hava sıcaklığının mevsime göre yüksek olduğu günler için kullanılan deyim. Bazı yıllar birkaç kez yaşanır, bazen de hiç görülmez. Genellikle birkaç gün ya da bir hafta kadar sürer.
Çok sert yel, şimşek ve gök gürültüsü, dolu ve sağanak halinde yağmurla ortaya çıkan hava olayı. Boran olması için yerde ince tabaka halinde kar bulunması gerekiyor. İnce tabaka olan karı yerden kaldırarak görüşü imkansız kılıyor. Boran hava durumunu sıcaklık bakımından yaşanılmaz bir konuma getirmektedir. Etkili olduğu zamanlarda dondurucu soğuk fırtınalara eşlik eder. Kelime anlamı olarak belirttiğimiz gibi boran gök gürültüsü ve şimşek ile de ortaya çıktığı bilinmektedir. Bunun yanı sıra da dolu ve sağanak yağış olduğu zamanlarda da boran oluşabiliyor.