Arama
Dünya tarihine yön vermiş Müslüman bilim insanları
Batı'nın kendi icadı veya çalışmaları olarak aksettiği birçok yenilik, aslında adeta güneşin doğuşu gibi şarktan kendini göstermişti. Birçok İslam bilim adamının yaptığı çalışmalar, keşifler ve icatlar hem şaşırtıcı hem de hayranlık uyandırıcı nitelikte. Üstelik Batı medeniyetlerinde de kendilerine hatırı sayılır şekilde yer edinmişler. İslam bilim dünyasının parlayan güneşlerini ve bize bıraktıklarını sizler için derledik.
Batılıların verdiği adla Abulcasis, Ebu'l-Kasım Halef İbn Abbâs ez-Zehrâvî, tıp ve özellikle cerrahi alanında önemli bir çığır açmış ve Kitâbü't tasrif limen'aceze ani't-te'lif adlı eseri ile de büyük bir şöhrete kavuşmuştur.
9 ciltlik bu eser, temelde tipik bir genel tıp bilgileri veren bir eserse de, bazı yönlerden özellikle dokuzuncu bölümünü cerrahi tedavisine ayırmış, bu konuda ayrıntılı bilgi vermişti. Cerrahi ile ilgili bilgiler ve açıklamaların yanı sıra, söz konusu ameliyatlarda aletlerin resimlerini de verir. Genelde cerrahi konusunda bir eser olması, resim içermesi açısından tıp tarihinde önemli bir yere sahiptir. Zehravi, İbn-i Sina ile çağdaştır.
Babası veteriner olduğu için İbn-i Baytâr lakabını alan Ebû Muhammed, devrinin en büyük botanik âlimi olarak kabul edilir. Tababette kullanmak üzere bitki türlerinden ve besin maddelerinden oluşan malzemeyi bütün özellikleriyle tanıtmış, adlarını Arapça, Berberice, Latince, Grekçe ve Farsça olarak yazmıştır.
İbn-i Baytâr'ı dünya ölçeğinde tanıtan eseri el-Câmi'li-Müfredâti'l-Edviye ve'l-Ağziye adlı eseridir. Bu eser, basit ilaçlar konusundaki Arapça yazılmış kitapların en önemlisi ve güvenilir olanı olarak kabul edilir. Hayatının sonuna doğru yazdığı bu alfabetik eserde 2353 madde yer alır. Dioscorides ve Galen'in gözlemleriyle birlikte kendi değerlendirmelerine de dayanan eserde İbn-i Sinâ, Râzî Dînaverî ve Gâfıkî'nin isimleri sık sık geçer. Bu eser, İslam hekimlerince geniş bir şekilde incelenmiş ve kendisinden yararlanılarak birçok tedavi kitabı hazırlanmıştır.
Demirî'yi İslâm dünyası ve Avrupa'da tanıtan en önemli eseri zooloji alanında yazmış olduğu Hayâtü'l-Hayevân adındaki eseridir. Bu eserini ansiklopedik bir mahiyette kaleme alır. Her hayvan hakkında az da olsa bilgi verilen bu eser, alfabetik olarak yazılmıştır. Yazar, eserin önsözünde, eserini hayvanlar âlemine ilişkin yanlış bilgileri düzeltmek için kaleme aldığını ifade eder. Burada zooloji ile ilgili yanlış bilgiler düzeltilmiş olsa da, daha ziyade bunların isimlerindeki hatalar, bunlara ilişkin rivayetlerdeki hatalar düzeltilmiştir.
Hayâtü'l-Hayevân, ağırlığı hayvanlara ayrılmış olan (Halifeler Tarihi gibi bazı istisnalar dışında) oldukça hacimli bir eser. Fakat bu eseri bir zooloji eseri olarak değerlendirmek yanlış olur, çünkü bu eserde hayvanlara ilişkin morfoloji, anatomi, fizyoloji gibi konularda yeterli derecede bilgi verilmez. Hayâtü'l-Hayevân, içerisinde zooloji gözlemlerinin anlatıldığı, bilgilerin veya görüşlerin ortaya konulduğu bir eser olmaktan ziyade, İslam uygarlığında hayvanlarla ilgili bilinen, gerek zoolojik, gerek dini veya folklorik bilgilerin bir araya getirildiği bir derleme niteliğindedir.Demirî'den sonraki dönemde Hayâtü'l-Hayevân boyutunda bir ansiklopedi İslam uygarlığında bir daha hazırlanmadı. Ancak bu eserden faydalanarak hazırlanan özetler yapıldı.
İbn Nefîs, tıp tahsilinin yanında hukuk, edebiyat ve ilahiyat alanında da eğitim görmüştür. İbn Nefis'in en önemli eseri el-Mucez fî' Tıb, zamanında ve daha sonra yüzyıllar boyu el kitabı olarak kullanıldı.
Eseri genel bir tıp eseridir. Eser 4 bölümden meydana gelmiş. Birinci bölüm genel olarak insan bedeninin hali, tabii işleri ve onların yararları ile ilgili. Eserin ikinci kısmı ilaçlar ve gıdalar hakkındadır, bu kısımda onun verdiği ilaçlar arasında, kendinden önce yaşamış ve kendi devrindeki hekimlerde de görüldüğü üzere bitkisel kökenli ilaçlar önemli yer tutar. Üçüncü kısımda ise tek tek organların hastalıkları ele alınıp incelenmiştir. Son bölümde ise üreme organlarının hastalıklarını ele almış. Onun tıp eserlerinden bazıları, bazı meşhur tıp otoritelerinin eserleri üzerine yazılmış şerhlerdir. İbn Sina'nın, Hippocrates'in ve Hüneyn İbn İshak'ın eserleri üzerine şerhler yazmıştır.
Doğum tarihi bilinmemekle birlikte, 946'da ölen Mesûdî, tarih ve coğrafya konusunda kitaplar yazdı. Hayatı hakkındaki bilgileri, kendi eserleri arasına serpiştirilmiş satırlardan bölük pörçük toplamak mümkün. Mesudî'nin yirmi civarındaki eserinden ancak iki tanesi günümüze kadar gelebildi. Elde bulunan iki eseri arasında ise en önemli Muruc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar) adlı çalışmasıdır. 10'uncu yüzyılın birinci yarısına ait olan ve çeşitli Batı dillerine de çevrilen bu eser, birinci el kaynaklar arasında önemli bir yer tutar. İran, Hindistan, Çinhindi, Seylan, Kafkasya, Doğu Anadolu, Batı Türkistan, Suriye, Mısır, Libya, Tunus, Cezayir, Fas ve İspanya gibi alanları gezmiş, bu alanlara ilişkin gözlemlerini anlatmıştır.