Arama
Türk lehçelerinde selamlaşma - I
Türk gelenek ve göreneklerinde belli başlı, değişmez manevi kültür ögeleri bulunur. "Herhangi bir yerde karşılaştığımız tanıdıklarımıza hal ve hatırlarını sormak" bunlardan sadece biridir. Zamanla selamlaşma kalıpları değişse de kullanılan sözcüklerin mahiyeti değişmez. İşte, geçmişten günümüze Türk lehçelerinde selamlaşma ifadeleri...
UYGUR TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Yaxşimusiz?
🔹 Güneybatı Türk lehçelerinden sonra sıra Güneydoğu Türk lehçelerine gelir. Bu grubun Özbek ve Uygur Türkçesi olmak üzere iki temsilcisi bulunmaktadır.
🔹 Genel manada lehçelerde "iyi, güzel" manasına gelen "yahşi" sözcüğü kullanılır. Bu, Türk dilinin en eskicil ortak kelimesidir. Uygur Türkçesinde bu sözcük "nasılsınız?" ifadesini karşılamak adına "yahşimusiz?" şeklinde kullanılır.
↪ "Ehwalingiz qandaq?" ifadesi de yine "nasılsınız?" ifadesini karşılamaktadır.
- Ana, men keldim. Yahşimusiz?
- Anne ben geldim. İyi misiniz?
ÖZBEK TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Hoş salatmisiz?
🔹 Güneybatı yani Karluk grubunda yer alan bir diğer lehçe, Özbek Türkçesidir. Bu lehçede "nasılsın?" sözcüğünü "hoş salamatmisiz?" ve "qalaysiz?" ifadeleri karşılar.
🔹 Zaman içinde Türk lehçeleri Arap dilinden de etkilenmiştir. Örneğin Arapça kökenli "salamat" yani selamet "esen, iyi, mutlu olma durumları" manasına gelmektedir.
- Salom do'stim, qalaysiz?
- Selam dostum, nasılsın?
KAZAK TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Jaqsısız ba?
🔹 Güneybatı grubundan sonra sıra Kuzeybatı Türk lehçeleri grubuna geldi. Diğer adı Kıpçak Türkçesi olan bu sınıfta yer alan Kazak Türkçesinde "nasılsın?" ifadesini "jaqsısız ba?" ve "amansız ba?" karşılamaktadır.
🔹 Fakat Kazak Türkleri günümüzde selamlaşırken genellikle resmi manada "Salamatsız ba?" , "Sälemetsiz be?" yani "Selamette misiniz?" diğer bir deyişle Türkiye Türkçesinde kullanılan "merhaba" kelimesinin yerine kullanılmaktadır.
-Amansız ba?
-Jaqsımın, raxmet.
-Nasılsın?
-İyiyim, sağ ol.
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Salamatsınbı?
🔹 Kıpçak grubunun Kazak Türkçesinden sonra bir diğer üyesi olan Kırgız Türkçesinde "nasılsın" sözcüğünü karşılayan birden çok ifade bulunmaktadır.
🔹 Evvela, "selamette misin" manasına gelen "salamatsınbı" ifadesi kullanılır. Bunun haricinde "kandaysiz" ifadesi de yaygındır.
↪"Kanday" Kuzeybatı Türk lehçelerinin genelinde "nasıl" anlamına gelmektedir. Bundan yola çıkarak kandaysiz sözcüğünün "nasılsın"ın karşıladığı olduğunu söyleyebiliriz.
-Ake salamatsınbı?
-Cok. Cakşı emesmen.
-Abla selamette misin?
-Yok. İyi değilim.
Ortak değerlerimiz "vatan"
TATAR TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Haller niçek?
🔹 Kıpçak Türkçesinde yer alan Tatar Türkçesi, kuzey yarım kürenin en uç noktasında yaşamlarını sürdürmekte olan Tatar Türkleri tarafından konuşulmaktadır.
🔹 Tatar lehçesinde "nasılsın?" ifadesini "haller niçek?" yani "haller, durumlar nasıl?" manasına gelmektedir. Bir diğer kullanılan kalıp ise "isenmisiz?" yani "esen misiziniz?" ifadesidir.
-Eni, halin niçek?
-Ulıım, keyfiyetim matur.
-Anne nasılsın?
-Oğlum keyfim iyi.
*Esen kelimesi
Esen, Eski Türkçe bir kelime olup "iyi, selamet" gibi manalara gelmektedir. İlk olarak Uygurların "İyi ve Kötü Prens" öyküsünde kullanıldığı bilinmektedir.