Arama
Türk lehçelerinde selamlaşma - I
Türk gelenek ve göreneklerinde belli başlı, değişmez manevi kültür ögeleri bulunur. "Herhangi bir yerde karşılaştığımız tanıdıklarımıza hal ve hatırlarını sormak" bunlardan sadece biridir. Zamanla selamlaşma kalıpları değişse de kullanılan sözcüklerin mahiyeti değişmez. İşte, geçmişten günümüze Türk lehçelerinde selamlaşma ifadeleri...
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Salamatsınbı?
🔹 Kıpçak grubunun Kazak Türkçesinden sonra bir diğer üyesi olan Kırgız Türkçesinde "nasılsın" sözcüğünü karşılayan birden çok ifade bulunmaktadır.
🔹 Evvela, "selamette misin" manasına gelen "salamatsınbı" ifadesi kullanılır. Bunun haricinde "kandaysiz" ifadesi de yaygındır.
↪"Kanday" Kuzeybatı Türk lehçelerinin genelinde "nasıl" anlamına gelmektedir. Bundan yola çıkarak kandaysiz sözcüğünün "nasılsın"ın karşıladığı olduğunu söyleyebiliriz.
-Ake salamatsınbı?
-Cok. Cakşı emesmen.
-Abla selamette misin?
-Yok. İyi değilim.
Ortak değerlerimiz "vatan"
TATAR TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Haller niçek?
🔹 Kıpçak Türkçesinde yer alan Tatar Türkçesi, kuzey yarım kürenin en uç noktasında yaşamlarını sürdürmekte olan Tatar Türkleri tarafından konuşulmaktadır.
🔹 Tatar lehçesinde "nasılsın?" ifadesini "haller niçek?" yani "haller, durumlar nasıl?" manasına gelmektedir. Bir diğer kullanılan kalıp ise "isenmisiz?" yani "esen misiziniz?" ifadesidir.
-Eni, halin niçek?
-Ulıım, keyfiyetim matur.
-Anne nasılsın?
-Oğlum keyfim iyi.
*Esen kelimesi
Esen, Eski Türkçe bir kelime olup "iyi, selamet" gibi manalara gelmektedir. İlk olarak Uygurların "İyi ve Kötü Prens" öyküsünde kullanıldığı bilinmektedir.
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Nasılsın? - İsanmihiz?
🔹 Kuzeybatı Türk lehçelerinden biri olan Başkurt Türkçesi, diğer lehçelere göre çok bilinmez. Halbuki ağız olarak Tatar Türkçesine çok yakındır.
🔹 Başkurt Türkçesinde önemli bir özellik bulunur. Bu özelliği sayesinde diğer lehçelerinden ayrılmaktadır. Bu da ortak olan Eski Türkçe kelimelerindeki /s/ harfinin /h/ harfine dönüşmesidir. Bundan ötürü Başkurt Türkçesi'nde "nasılsın?" ifadesini "esen misiniz?" manasına gelen "isanmihiz?" soru kalıbı karşılamaktadır.
↪Bu soru kalıbının yerine ara sıra "hawlıqmı?" ifadesi de kullanılmaktadır.
-İsanlikmi, azam zattarı?
- İyi misiniz millet?
Türk lehçelerinde "afet, felaket"
SAHA TÜRKÇESİ
Nasılsın - Haydah oloroğut?
🔹 Kuzeydoğu Türk lehçeleri arasında Türkiye Türkçesine en uzak Saha lehçesidir. Saha Türkçesinde "nasılsın, iyi misin?" ifadelerini "Haydah oloroğut" soru kalıbı karşılamaktadır.
-En saydah oloroğut?
-Sen nasılsın?
ALTAY TÜRKÇESİ
Nasılsın? - Cakşi ba?
🔹 Kuzeybatı Türk lehçesinden sonra rotamızı Kuzeydoğu Türk lehçelerine çeviriyoruz. Bu grupta Hakas, Saha, Tuva ve Altay Türkçeleri yer almaktadır.
🔹 Altay Türkçesinde "iyi misin, nasılsın?" soru kalıplarını daha çok "cakşı ba?" ifadesi karşılamaktadır. "Cakşı" sözcüğü bizi bildiğimiz iyi, güzel manasındaki "yakşı" kelimesini karşılamaktadır.
↪ Burdan da anlayacağımız gibi Türkler dünyanının neresinde olursa birbirlerini ortak kelimeler sayesinde anlayabilmektedir.
-Ata cakşı ba?
-Baba nasılsın?